Wiele osób zadaje sobie pytanie, czy autyzm jest chorobą psychiczną. To kluczowe pytanie, które wymaga jasnej i merytorycznej odpowiedzi, opartej na aktualnej wiedzy medycznej. W tym artykule, bazując na najnowszych klasyfikacjach, takich jak ICD-11, wyjaśniam, dlaczego autyzm nie jest zaliczany do chorób psychicznych, lecz do zaburzeń neurorozwojowych.
Autyzm to zaburzenie neurorozwojowe – wyjaśniamy jego medyczną definicję.
- Zgodnie z najnowszymi klasyfikacjami medycznymi (ICD-11 i DSM-5), autyzm nie jest chorobą psychiczną, lecz zaburzeniem neurorozwojowym.
- Podstawowa różnica polega na tym, że autyzm wynika z odmiennej struktury i funkcjonowania mózgu od wczesnego etapu życia i jest stanem trwałym.
- Choroby psychiczne, takie jak depresja, mogą pojawić się na każdym etapie życia, często mają charakter epizodyczny i podlegają leczeniu.
- Celem wsparcia w spektrum autyzmu jest rozwój umiejętności i poprawa funkcjonowania, a nie "wyleczenie" choroby.
- Osoby w spektrum autyzmu mogą doświadczać problemów ze zdrowiem psychicznym, ale są to odrębne, współwystępujące diagnozy.
Z mojego doświadczenia wynika, że klasyfikacja autyzmu wciąż budzi wiele wątpliwości i nieporozumień w społeczeństwie. Historycznie, rozumienie autyzmu było zupełnie inne – bywał on mylony z poważnymi zaburzeniami psychicznymi, takimi jak schizofrenia dziecięca. To dawne postrzeganie, choć dziś już nieaktualne, wciąż rzuca cień na współczesne podejście i przyczynia się do stygmatyzacji osób w spektrum.
Dlatego tak ważne jest, abyśmy używali właściwej terminologii. Nazywanie autyzmu "chorobą psychiczną" nie tylko jest niezgodne z aktualną wiedzą medyczną, ale przede wszystkim krzywdzące. Właściwe nazewnictwo pomaga w budowaniu zrozumienia i akceptacji, a także w zapewnieniu odpowiedniego wsparcia, które jest dopasowane do rzeczywistych potrzeb osób w spektrum autyzmu. W końcu, chodzi o to, aby każdy czuł się widziany i rozumiany w pełni.
Czym jest autyzm według współczesnej medycyny?
Zgodnie z najnowszymi i najbardziej uznanymi klasyfikacjami medycznymi, takimi jak Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-11 Światowej Organizacji Zdrowia oraz Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5) Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, autyzm jest definiowany jako zaburzenie neurorozwojowe. W ICD-11 znajdziemy go pod kodem 6A02, w kategorii "Zaburzenia ze spektrum autyzmu". To kluczowa informacja, która jasno oddziela autyzm od chorób psychicznych.
Co dokładnie oznacza termin "neurorozwojowy"? W prostych słowach, wskazuje on, że autyzm wynika z odmiennego rozwoju i funkcjonowania mózgu. Ta unikalna struktura i sposób działania układu nerwowego kształtują się już na wczesnym etapie życia, często jeszcze przed narodzinami. W efekcie, osoby w spektrum autyzmu w odmienny sposób postrzegają świat, przetwarzają informacje, komunikują się i wchodzą w interakcje społeczne. To nie jest kwestia "zepsutego" umysłu, lecz innej konfiguracji, która wpływa na całe doświadczenie życiowe.
Dlatego tak ważne jest, aby podkreślać, że autyzm nie jest chorobą, którą można "wyleczyć", lecz integralną częścią tożsamości osoby. Moim zdaniem, celem wszelkich interwencji terapeutycznych i wspierających jest nie eliminacja autyzmu, ale wspieranie rozwoju, nauka strategii radzenia sobie z wyzwaniami oraz rozwijanie mocnych stron. Chodzi o to, by pomóc osobie w spektrum autyzmu funkcjonować jak najlepiej w świecie, który często nie jest dostosowany do jej potrzeb.
Autyzm to nie choroba do wyleczenia, lecz odmienny sposób bycia, który wymaga zrozumienia i wsparcia, a nie zmiany.
Autyzm a choroba psychiczna – poznaj kluczowe różnice
Aby jeszcze lepiej zrozumieć, dlaczego autyzm nie jest chorobą psychiczną, przygotowałam tabelę porównawczą, która zestawia kluczowe różnice między zaburzeniem ze spektrum autyzmu a typową chorobą psychiczną, taką jak na przykład depresja.
| Kryterium | Spektrum Autyzmu | Choroba Psychiczna (np. depresja) |
|---|---|---|
| Podłoże i przyczyny | Wynika z odmiennej budowy i funkcjonowania układu nerwowego; ma podłoże neurorozwojowe, genetyczne. | Złożone podłoże, często wynikające z kombinacji czynników biologicznych, psychologicznych i środowiskowych; nie jest związane z odmiennym rozwojem mózgu od wczesnego etapu. |
| Początek i przebieg | Manifestuje się we wczesnym dzieciństwie i jest stanem trwałym, towarzyszącym przez całe życie. Nie ma "remisji" autyzmu. | Może pojawić się w dowolnym momencie życia (dzieciństwo, dorosłość); ma często charakter epizodyczny, z okresami remisji i nawrotów. |
| Cel interwencji/leczenia | Wspieranie rozwoju, nauka umiejętności społecznych, komunikacyjnych i radzenia sobie z wyzwaniami sensorycznymi; poprawa jakości życia i funkcjonowania; nie ma na celu "wyleczenia" autyzmu. | Leczenie farmakologiczne i/lub psychoterapia mające na celu "wyleczenie" choroby, złagodzenie objawów i przywrócenie równowagi psychicznej. |
Czy osoba w spektrum autyzmu może mieć depresję?
To bardzo ważne pytanie, które często pojawia się w rozmowach z rodzicami i samymi osobami w spektrum. Odpowiedź brzmi: tak, zdecydowanie tak. Osoby w spektrum autyzmu, podobnie jak neurotypowe, mogą doświadczać problemów ze zdrowiem psychicznym, a nawet są na nie bardziej narażone. Jest to zjawisko nazywane współwystępowaniem (komorbidacją).
-
Przyczyny większego ryzyka: Osoby w spektrum autyzmu często mierzą się z unikalnymi wyzwaniami, które mogą prowadzić do problemów ze zdrowiem psychicznym. Trudności adaptacyjne w neurotypowym świecie, niezrozumienie ze strony otoczenia, izolacja społeczna, chroniczne przeciążenie sensoryczne, a także trudności w wyrażaniu własnych emocji i potrzeb mogą przyczyniać się do rozwoju lęku, depresji czy zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych. Ciągłe próby "dopasowania się" do norm społecznych są niezwykle wyczerpujące.
- Różnicowanie objawów: Ważne jest, aby pamiętać, że objawy chorób psychicznych u osób w spektrum autyzmu mogą wyglądać nieco inaczej niż u osób neurotypowych. Na przykład, wycofanie społeczne, które jest cechą autyzmu, może nasilić się w depresji, ale interpretacja tego zachowania wymaga wnikliwej analizy. Dlatego kluczowa jest diagnoza postawiona przez specjalistę, który ma doświadczenie zarówno w pracy z autyzmem, jak i ze zdrowiem psychicznym.
-
Wsparcie w takiej sytuacji: Jeśli osoba w spektrum autyzmu doświadcza problemów ze zdrowiem psychicznym, są to odrębne, współwystępujące diagnozy, które wymagają oddzielnego wsparcia i leczenia. Oznacza to, że leczy się depresję lub lęk, a nie autyzm. Terapia może obejmować psychoterapię dostosowaną do potrzeb osób w spektrum, a w niektórych przypadkach również farmakoterapię, która ma na celu złagodzenie objawów choroby psychicznej, a nie "leczenie" autyzmu.
Najczęstsze mity o autyzmie i zdrowiu psychicznym
Wokół autyzmu narosło wiele mitów, zwłaszcza w kontekście zdrowia psychicznego. Czas obalić te, które najczęściej słyszę w swojej praktyce:
-
Mit: Autyzm to choroba psychiczna.
Obalenie: Jak już wielokrotnie podkreślałam, autyzm nie jest chorobą psychiczną. To zaburzenie neurorozwojowe, co oznacza, że wynika z odmiennego rozwoju i funkcjonowania mózgu. Nie jest to stan, który można "wyleczyć" w tradycyjnym sensie leczenia chorób psychicznych, ale integralna część tożsamości osoby.
-
Mit: Autyzm można wyleczyć.
Obalenie: Autyzm jest stanem trwałym, towarzyszącym osobie przez całe życie. Nie ma lekarstwa na autyzm, ponieważ nie jest to choroba. Celem wszelkich interwencji jest wspieranie rozwoju, nauka umiejętności i strategii radzenia sobie, aby osoba w spektrum mogła funkcjonować jak najlepiej i realizować swój potencjał. Skupiamy się na wzmacnianiu, a nie na eliminacji.
-
Mit: Leki leczą autyzm.
Obalenie: Nie istnieją leki, które leczyłyby sam autyzm. Farmakoterapia może być stosowana w przypadku współwystępujących problemów ze zdrowiem psychicznym, takich jak silny lęk, depresja, zaburzenia snu czy ADHD, które często towarzyszą autyzmowi. Leki te mają na celu złagodzenie objawów tych konkretnych schorzeń, poprawiając komfort życia osoby, ale nie wpływają na rdzeń autyzmu.
Przeczytaj również: Depresja: Co to znaczy? Objawy, przyczyny, leczenie i wsparcie
Co warto zapamiętać? Zrozumienie autyzmu to klucz do akceptacji
Mam nadzieję, że ten artykuł rozwiał wszelkie wątpliwości i jasno odpowiedział na fundamentalne pytanie, czy autyzm jest chorobą psychiczną. Zrozumienie jego prawdziwej natury jest kluczowe dla budowania wspierającego i akceptującego społeczeństwa. Pamiętajmy, że wiedza to pierwszy krok do empatii i inkluzji.
- Autyzm to zaburzenie neurorozwojowe, wynikające z odmiennej struktury i funkcjonowania mózgu, a nie choroba psychiczna.
- Jest to stan trwały, towarzyszący osobie przez całe życie, a celem wsparcia jest rozwój umiejętności i poprawa funkcjonowania, a nie "wyleczenie".
- Osoby w spektrum autyzmu mogą doświadczać problemów ze zdrowiem psychicznym (np. depresji), ale są to oddzielne diagnozy, wymagające odrębnego wsparcia.
- Właściwa terminologia i zrozumienie są kluczowe dla eliminacji stygmatyzacji i budowania akceptacji.
Z mojego wieloletniego doświadczenia w pracy z osobami w spektrum autyzmu wiem, jak ważne jest przełamywanie stereotypów i edukacja. Często to właśnie brak wiedzy prowadzi do niezrozumienia i izolacji. Wierzę, że im więcej będziemy mówić otwarcie o neuroróżnorodności, tym łatwiej będzie nam tworzyć świat, w którym każdy czuje się wartościowy i akceptowany za to, kim jest. Pamiętajmy, że każda osoba w spektrum jest wyjątkowa i zasługuje na indywidualne podejście.
A jakie są Wasze doświadczenia z postrzeganiem autyzmu w społeczeństwie? Czy spotkaliście się z mitami, które szczególnie Was zaskoczyły? Podzielcie się swoimi przemyśleniami w komentarzach poniżej!
