Teatralność i potrzeba uwagi – poznaj kluczowe objawy osobowości histrionicznej.
- Osoby z HPD odczuwają silny dyskomfort, gdy nie znajdują się w centrum uwagi otoczenia.
- Ich zachowanie jest często niestosownie uwodzicielskie lub prowokacyjne w różnych sytuacjach społecznych.
- Charakteryzuje je płytka, szybko zmieniająca się i przerysowana ekspresja emocji, która sprawia wrażenie teatralnej.
- Wygląd fizyczny jest kluczowym narzędziem używanym do przyciągania uwagi innych.
- Mają tendencję do postrzegania relacji jako znacznie bliższych i bardziej intymnych niż są w rzeczywistości.
Czym jest osobowość histrioniczna i skąd bierze się potrzeba uwagi?
Histrioniczne zaburzenie osobowości (HPD) to złożony wzorzec zachowań i doświadczeń wewnętrznych, który znacząco odbiega od oczekiwań kulturowych. Charakteryzuje się przede wszystkim nadmierną emocjonalnością i poszukiwaniem uwagi, co prowadzi do trudności w funkcjonowaniu społecznym, zawodowym i interpersonalnym. Osoby z HPD często wydają się dramatyczne, żywiołowe i pełne energii, ale pod tą fasadą kryje się głęboka niestabilność.Zaburzenie to należy do tak zwanej wiązki B zaburzeń osobowości, która obejmuje również osobowość narcystyczną, borderline i antyspołeczną. Oznacza to, że HPD charakteryzuje się dramatyzmem, emocjonalnością i niestabilnością w relacjach. Jestem zdania, że zrozumienie tej klasyfikacji pomaga uświadomić sobie, jak intensywne i wszechobecne mogą być te cechy w życiu osoby dotkniętej zaburzeniem.
Kluczową cechą, która dominuje w obrazie klinicznym HPD, jest wszechogarniająca potrzeba bycia w centrum uwagi. Osoba z tym zaburzeniem odczuwa głęboki dyskomfort, a nawet lęk, gdy uwaga otoczenia skupia się na kimś innym. To pragnienie bycia zauważonym i docenionym staje się motorem wielu jej zachowań, często prowadząc do przesadnych reakcji i niestosownych działań.8 kluczowych objawów osobowości histrionicznej według DSM-5
Aby zdiagnozować histrioniczne zaburzenie osobowości, musi być obecnych co najmniej pięć z poniższych kryteriów, które są stale obecne w różnych sytuacjach. Jako ekspertka, zawsze podkreślam, że diagnozę stawia wyłącznie specjalista, ale znajomość tych objawów może być pierwszym krokiem do poszukiwania pomocy.
- Dyskomfort w sytuacjach, gdy nie jest się w centrum uwagi: Osoby z HPD czują się niedocenione, zignorowane lub wręcz cierpią, jeśli uwaga otoczenia nie skupia się na nich. Mogą wtedy próbować odzyskać ją za wszelką cenę.
- Niestosowne, uwodzicielskie lub prowokacyjne zachowanie: Interakcje z innymi często przybierają charakter flirtu lub są seksualnie prowokacyjne, niezależnie od kontekstu społecznego czy charakteru relacji, co może być mylące dla otoczenia.
- Płytka i szybko zmieniająca się ekspresja emocji: Emocje wydają się powierzchowne, nietrwałe i często przerysowane, co sprawia, że otoczenie może odbierać je jako nieszczere lub sztuczne.
- Konsekwentne wykorzystywanie wyglądu fizycznego do zwracania na siebie uwagi: Ubiór, makijaż czy fryzura są często ekstrawaganckie, wyzywające lub nietypowe, mające na celu przyciągnięcie spojrzeń i komentarzy innych.
- Styl wypowiedzi nadmiernie impresyjny i pozbawiony szczegółów: Mowa jest barwna, dramatyczna i pełna ogólników, ale brakuje w niej konkretnych argumentów, precyzyjnych informacji czy głębszej analizy, co utrudnia prawdziwą komunikację.
- Dramatyzowanie, teatralność i przerysowana ekspresja emocjonalna: Reakcje są często wyolbrzymione i nieproporcjonalne do bodźca, na przykład publiczne wybuchy płaczu z błahego powodu lub nadmierna ekscytacja drobnymi wydarzeniami.
- Podatność na sugestie i łatwe uleganie wpływom innych: Osoby z HPD często mają chwiejne opinie i decyzje, łatwo ulegają chwilowym trendom, zdaniu autorytetów lub osób, które aktualnie podziwiają, co czyni je podatnymi na manipulację.
- Postrzeganie związków jako bliższych niż są w rzeczywistości: Istnieje tendencja do szybkiego idealizowania nowych znajomości i nazywania ich "przyjaźnią" lub "miłością", nadinterpretując stopień intymności i zaangażowania w relacji.
Jak osobowość histrioniczna wygląda w praktyce?
Zrozumienie suchych kryteriów diagnostycznych to jedno, ale prawdziwy obraz HPD wyłania się, gdy przyjrzymy się, jak te objawy manifestują się w codziennym życiu. Jako psycholog, widzę, że zaburzenie to potrafi znacząco wpływać na wszystkie sfery funkcjonowania.
W związkach romantycznych
W związkach romantycznych osoby z HPD często wykazują intensywne, ale krótkotrwałe zauroczenia. Mogą szybko idealizować nowego partnera, wierząc, że znaleźli "bratnią duszę", by po krótkim czasie równie szybko się rozczarować i szukać nowych wrażeń. Ich potrzeba bycia w centrum uwagi partnera może prowadzić do dramatyzowania, scen zazdrości lub prowokacyjnych zachowań, mających na celu utrzymanie jego zainteresowania, nawet jeśli jest to uwaga negatywna.
W pracy i karierze
W środowisku zawodowym osoby z osobowością histrioniczną mogą początkowo błyszczeć, przyciągając uwagę swoją charyzmą i entuzjazmem. Jednak ich tendencja do dramatyzowania, niestabilność emocjonalna i potrzeba bycia w centrum uwagi często prowadzą do konfliktów ze współpracownikami lub przełożonymi. Mogą mieć trudności z długoterminowym utrzymaniem skupienia na zadaniach wymagających precyzji i szczegółów, preferując role, które pozwalają im na występy lub bycie w centrum uwagi, nawet jeśli ich praca jest powierzchowna.
W przyjaźniach i życiu towarzyskim
W przyjaźniach i życiu towarzyskim osoby z HPD często mają wiele znajomości, ale relacje te bywają powierzchowne. Mogą szybko nawiązywać kontakt, ale trudność w utrzymaniu głębokiej, wzajemnej intymności sprawia, że przyjaźnie są nietrwałe. Często dominują w rozmowach, opowiadając o sobie w dramatyczny sposób, a ich emocjonalne reakcje mogą być odbierane jako przesadne, co z czasem zniechęca innych do budowania prawdziwej bliskości.
Osobowość histrioniczna a inne zaburzenia – jak je odróżnić?
Zaburzenia osobowości z wiązki B często bywają mylone ze sobą ze względu na pewne wspólne cechy, takie jak dramatyzm czy niestabilność emocjonalna. Ważne jest jednak, aby zrozumieć kluczowe różnice, które pozwalają na postawienie właściwej diagnozy. Poniższa tabela, którą przygotowałam, przedstawia główne punkty odróżniające HPD od narcystycznego (NPD) i borderline (BPD).
| Cecha | Osobowość Histrioniczna (HPD) | Osobowość Narcystyczna (NPD) | Osobowość Borderline (BPD) |
|---|---|---|---|
| Główna motywacja | Bycie w centrum uwagi, bycie podziwianym. | Bycie podziwianym, poczucie wyższości. | Unikanie porzucenia, stabilizacja tożsamości. |
| Poczucie własnej wartości | Zależne od uwagi i aprobaty innych. | Nadmiernie wysokie, kruche, wymaga potwierdzenia. | Niestabilne, często bardzo niskie, poczucie pustki. |
| Charakter relacji | Powierzchowne, dramatyczne, uwodzicielskie, idealizowanie/dewaluowanie. | Instrumentalne, wykorzystywanie innych do własnych celów, brak empatii. | Intensywne, niestabilne, burzliwe, lęk przed porzuceniem. |
Warto również odróżnić osobowość histrioniczną od zwykłej ekstrawersji. Osoba ekstrawertywna czerpie energię z kontaktów społecznych i lubi być w centrum uwagi, ale jej zachowania są zazwyczaj adekwatne do sytuacji, a jej emocje są autentyczne i stabilne. W przypadku HPD mówimy o zaburzeniu, które wiąże się z głębokim cierpieniem, dysfunkcją w relacjach i często ukrytym lękiem, co znacząco odbiega od zdrowej, choć intensywnej, osobowości ekstrawertycznej.
Podejrzewasz HPD u siebie lub kogoś bliskiego? Oto co robić
Jeśli rozpoznajesz u siebie lub u kogoś bliskiego objawy, które opisałam, pierwszym i najważniejszym krokiem jest zwrócenie się o pomoc do specjalisty. Odpowiednimi osobami do postawienia diagnozy i zaplanowania leczenia są psycholog, psychoterapeuta lub psychiatra. To oni, dzięki swojej wiedzy i doświadczeniu, będą w stanie ocenić sytuację i zaproponować najlepsze rozwiązania.
Profesjonalna diagnoza jest kluczowa, ponieważ pozwala na odróżnienie HPD od innych zaburzeń osobowości lub stanów, które mogą mieć podobne symptomy. Tylko prawidłowo postawiona diagnoza umożliwia wdrożenie skutecznej terapii, która jest podstawą leczenia histrionicznego zaburzenia osobowości. Pamiętaj, że poszukiwanie pomocy to oznaka siły, a nie słabości.
W leczeniu HPD najskuteczniejsze okazują się zazwyczaj następujące formy terapii:
- Psychoterapia psychodynamiczna
- Psychoterapia poznawczo-behawioralna (CBT)
- Terapia schematów
Przeczytaj również: Fizyczne objawy silnej depresji: Co mówi twoje ciało?
Najważniejsze lekcje i Twoje następne kroki
Mam nadzieję, że ten artykuł pomógł Ci lepiej zrozumieć złożoną naturę histrionicznego zaburzenia osobowości (HPD) i rozpoznać jego kluczowe objawy. Moim celem było dostarczenie rzetelnych informacji, które pomogą zidentyfikować niepokojące sygnały i zachęcą do podjęcia odpowiednich działań.
- Osobowość histrioniczna to zaburzenie z wiązki B, charakteryzujące się wszechogarniającą potrzebą bycia w centrum uwagi i dramatyczną ekspresją emocji.
- Objawy HPD manifestują się w różnych obszarach życia, od związków romantycznych, przez karierę, aż po przyjaźnie, często prowadząc do niestabilności i trudności.
- Kluczowe jest odróżnienie HPD od zwykłej ekstrawersji oraz innych zaburzeń osobowości, takich jak narcystyczne czy borderline, co wymaga profesjonalnej diagnozy.
- Terapia, zwłaszcza psychodynamiczna lub poznawczo-behawioralna, jest podstawową i najskuteczniejszą formą leczenia.
Z mojego doświadczenia wynika, że zrozumienie i empatia są pierwszymi krokami w kierunku pomocy osobom z HPD. Choć objawy mogą być trudne do zaakceptowania, pamiętajmy, że za nimi kryje się często głębokie cierpienie. Nie zniechęcaj się, jeśli proces diagnozy i terapii wydaje się skomplikowany – każdy krok w kierunku zrozumienia i wsparcia ma ogromne znaczenie.
Czy ten artykuł pomógł Ci uporządkować wiedzę na temat osobowości histrionicznej? A może masz pytania lub własne spostrzeżenia, którymi chciałbyś się podzielić? Zostaw komentarz poniżej!
